De Kanaalzone van het Alkmaars Kanaal transformeert tot een diversiteit aan aantrekkelijke gemengde stedelijke gebieden. Voor vijf deelgebieden zijn al ideale ontwikkelbeelden met percentages van functiemenging vastgesteld. Urhahn laat met vijf gebiedsprofielen zien hoe functiemenging tot passende, wenselijke maar vooral realistische milieus leidt. Met behoud van zoveel mogelijke bestaande bedrijvigheid.
Transformatie kantorenpark De Viaanse Molen tot gemengd woonwerkgebied
Parallel aan de gebiedsprofielen voor de Kanaalzone heeft Urhahn een ontwikkelkader opgesteld voor één van de vijf deelgebieden: kantorenpark De Viaanse Molen. Met het ontwikkelkader wordt de volgende stap gezet in het transformatieproces van kantorenpark tot een gemengd woonwerkgebied. De Viaanse Molen is straks onderdeel van de Zachte Stad, één van de drie gezichten van Alkmaar aan het kanaal.
Van leegstaande kantoorpanden naar levendig woonwerkmilieu
Het plangebied is een typische werklocatie in transitie, met veel leegstaande kantoorpanden naast een mix van stadgerelateerde dienstverlenende bedrijven en tijdelijke woningen. Verharding (door de vele parkeervelden om gebouwen heen en geparkeerde auto’s) domineert het beeld op veel plekken. De groene rand met name aan de noordzijde met PEN-dorp is een kwaliteit. De stedenbouwkundige structuur kan gekarakteriseerd worden als een veld van kavels met losstaande bebouwing. De ontsluitingsstructuur bestaat uit een tweetal inprikkers vanaf de omliggende wegen naar een centrale ontsluitingslus. De transformatie van het gebied is ingewikkeld en niet overal vanzelfsprekend o.a. door de versnipperde eigendomsstructuur en de molenbiotoop De Viaan. Daarnaast is (nog) niet iedereen in het gebied geïnteresseerd in transformatie of herontwikkeling. Veel van de kwaliteiten van de Zachte stad zijn hier dus niet zomaar gemaakt. Daarvoor is samenwerking tussen partijen in het gebied nodig.
Drie pijlers: landschappelijk, gezond en collectief
In een participatieproces met gemeente en de verschillende eigenaren en gebruikers in het gebied, zijn de drie pijlers voor de ontwikkeling geformuleerd. Landschappelijk, gezond en collectief. Het kantorenpark moet straks een onderscheidende leefomgeving worden waarin groen en landschappelijkheid op alle niveaus – van de woning tot aan het kanaal- verweven zijn. Als onderdeel van de Kanaalzone krijgt het gebied een stedelijke dichtheid en mix van wonen, werken en voorzieningen. Wandelen en fietsen wordt gestimuleerd en het autogebruik ontmoedigd door meer en betere fiets- en wandelstructuren voor een fijnmaziger netwerk. En door een goede aanhechting met de stad en omgeving. Gedeelde voorzieningen zoals een parkeervoorziening, een gym of crèche, zorgen voor een sociale, gezonde en levendige omgeving. Voor de identiteit en verschijningsvorm zijn de verwevenheid van groen en stedelijkheid en de nabijheid van het landschap leidend.
Bijdragen aan een nieuw te vormen landschap
Het gebied onderscheidt zich door groene en landschappelijke kwaliteiten en voegt een nieuw type woonwerkmilieu toe aan de stad en de regio. Zo levert elke ontwikkeling een bijdrage aan een nieuw te vormen landschap, door water en groen toe te voegen. Bestaande landschappelijke structuren als de (zachte) kanaaloever en de Westfriese Omringdijk worden hierbij versterkt in beleving en continuïteit. Zo kan een gebied ontstaan van stedelijke eilandjes in een groen en waterrijklandschap. Door de Helderseweg aan het kanaal te verleggen wordt een lineair stadspark – het Kanaalpark – ontwikkeld met publieke plekken en stedelijke voorzieningen. Per ontwikkeling wordt een diversiteit aan woningen, werkruimtes en voorzieningen gerealiseerd.
Spelregels voor de ontwikkeling
In het ontwikkelkader zijn naast principes voor de openbare ruimte, ook spelregels geformuleerd waaraan elke ontwikkeling moet voldoen. Zo wordt samen gewerkt aan een doorlopend groen waterrijk landschap met daarin wooneilandjes. Elk initiatief draagt bij aan het ruimtelijk raamwerk door 20 % van de eigen kavel toe te voegen aan het openbaar toegankelijk gebied. Deze zone wordt gebruikt als groene infiltratieruimte en vergroot de ecologische en landschappelijke waarde. De wooneilandjes worden opgezet als open clusters rondom collectieve binnenhoven. Door hier de entrees naar de woningen te plaatsen komen bewoners elkaar tegen en is er ruimte om samen te verblijven. Elk ontwikkeling voegt 10-20% aan voorzieningen of werkfunctie toe voor een levendige en sociaal leefomgeving. Om ook de gewenste stedelijke dichtheid in het gebied te kunnen ontwikkelen worden eigenaren gestimuleerd samen het parkeervraagstuk op te pakken door dubbelgebruik en deelmobiliteit te organiseren.
Aan het project De Viaanse Molen is door het Rijk een Woningbouwimpuls-subsidie toegekend.
Eigen onderzoek FixTheCityMix: Hoe kan wonen werken versterken?
Het actuele en relevante thema functiemenging is aanleiding voor een bureauonderzoek: #FixTheCityMix. Bij de transformatie van vooral binnenstedelijke werkgebieden wint meestal het wonen. Daardoor ontstaan er toch weer monofunctionele gebieden. Urhahn | stedenbouw & strategie onderzoekt op het platform FixTheCityMix welke mechanismen in vastgoedontwikkeling functiemenging belemmeren. Dit om bij te dragen aan een meer succesvolle aanpak voor gemengde gebieden. Hoe kan wonen werken versterken?
We zijn nog lang niet klaar met functiemenging. En realiseren ons terdege dat er een verschil is tussen theorie en wat voor ondernemers wenselijk en haalbaar is. Daarom blijven we leren.