Voor het onderzoek Ruimte na Corona van de Provincie Zuid-Holland onderzoeken we implicaties van thuiswerken op het functioneren van stedelijke gebieden. Onze verkenning ‘Het Nieuwe Alledaags’ is het resultaat. Met een onverwachte conclusie over gedragsverandering en hoe die te bereiken.

 

Ruimtelijke kansen van thuiswerken uitgediept

Welke lessen heeft de coronapandemie ons geleerd voor het toekomstige gebruik van de ruimte? Dat is de vraag die adviseur ruimtelijke kwaliteit van Provincie Zuid-Holland, Noel van Dooren, aan Urhahn stedenbouw & strategie stelde. Een opdracht waarin hij het lef had ons vrij te laten in de invulling van het onderzoek. In plaats van een breed palet aan veranderingen te onderzoeken, kozen we ervoor een specifiek onderwerp uit te diepen: de ruimtelijke implicaties van thuiswerken.

 

Corona als versneller voor het beter inrichten van onze tijd en ruimte

Thuiswerken heeft een grote impact op de dagelijkse woon- en werkomgeving. De woonbuurt die overdag vrijwel leeg was, wordt nu weer bewoond. Buurtwerkplekken ontstaan, de speeltuin is bezet voor bootcamp. Sporten en naar de fysio kan ineens tijdens kantooruren. Kantoorplekken zijn leeg. Hoe functioneren stedelijke gebieden voor thuiswerkers en niet-thuiswerkers? Op buurtniveau blijkt er veel te verbeteren om Het Nieuwe Alledaags vorm te geven.

Onze routine is gebaseerd op verouderde principes. Wat gebeurt er als we denken vanuit hoe we wíllen werken in plaats van hoe we het nu eenmaal doen? De opgaven waar we voor staan, zijn het omarmen van nabijheid (de 15 minutenstad), balans brengen in onze leefpatronen en ontwerpen van randvoorwaarden voor ontmoetingen. Op regionale schaal liggen er kansen om piekgebruik af te vlakken en onze dag anders in te delen. Als iedereen op hetzelfde tijdstip op een bestemming wil zijn, sta je lang in de rij en is er in korte tijd veel ruimte nodig die de rest van de week onderbenut wordt. Dat geldt voor de files op de snelweg, het parkeerterrein bij de supermarkt op zaterdag, de wachtlijsten in de zorg. De piek afvlakken is een ingrijpende verandering, waar we als ruimtelijk planners – via de overheid –  van bovenaf op willen sturen.

 

Systeemverandering begint onderop

Interessante conclusie is dat een systeemverandering ook van onderop aangewakkerd kan – en moet – worden. Door gedragsverandering te herkennen en ruimtelijke aanpassingen te doen, die de voorgestelde verandering faciliteren. Voor een grote verandering is het zaak – naast dat je van bovenop die verandering aanjaagt – kleine stapjes mogelijk te maken. Want iedereen wil op dezelfde dag in de week op kantoor zijn, omdat de collega’s er dan ook zijn of omdat het mooi aansluit bij het schoolschema. Overheidshalve bepalen dat we meer op vrijdag moeten werken, is een onmogelijke stap. Maar door alle kleine radartjes te laten meewerken, verleid je bewoners, werkgevers, scholieren, sportinstructeurs, vanzelf naar een andere weekindeling. Thuiswerken is een aanwinst. Boodschappen doen is tussen de middag lekker rustig. Sporten is een oppepper om de rest van de werkdag helder te denken. Met ruimtelijke ingrepen als sportfaciliteiten, fietsroutes, flexwerkplekken en ontmoetingsplekken kunnen we die gedragsveranderingen faciliteren. Waarvoor we minder file, minder parkeergarages en meer ruimtelijke kwaliteit in onze direct omgeving terug winnen. Uiteindelijk kan de optelsom van gedragsveranderingen de impuls zijn voor een systeemverandering. 

 

Samengesteld advies Ruimte na Corona naar Gedeputeerde Staten

Begin 2022 volgt een advies van de provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit over wat de provincie en andere partijen hiermee zouden kunnen of moeten doen. Daarvan maakt ons onderzoek met de titel ‘Het Nieuwe Alledaags‘ over gedrag en functiemenging in stedelijk gebied deel uit. Het advies bevat ook het simultaan uitgevoerde onderzoek van Flux landschapsarchitecten. Zij richtten zich op hoe de openbare ruimte – die tijdens deze pandemie zo essentieel blijkt – veerkrachtig te maken.

 

Opgedane kennis breed delen

Wat we leren tijdens onze ontwerpende onderzoeken, delen we graag met anderen. Zo maken we ons vakgebied slimmer en sterker. De uitkomsten van ‘Het Nieuwe Alledaags’ konden direct gebruikt worden tijdens de design-charette, waaraan Tess Broekmans als Master deel nam. In deze door Arcam, in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam en Eigen Haard, georganiseerde ontwerpstudio, staat het Hart van Holendrecht centraal.

 

Wil je weten wat Het Nieuwe Alledaags voor jouw buurt kan betekenen? Download het Corona-onderzoek ‘Het Nieuwe Alledaags’ hier.