Organische gebiedsontwikkeling: naar een gemengd woon-werkgebied
Woningcorporatie Stadgenoot heeft het werkeiland Oostenburg in de Amsterdamse oostelijke binnenstad gekocht, met de intentie een gemengd woon-werkgebied te ontwikkelen met een grote diversiteit aan ontwikkelaars. Iedereen die wil ondernemen kan meedoen. En iederéén is ondernemer; ook bewoners zijn deelnemers in het proces van stad maken. De opgave? Een plan ontwikkelen dat ruimte biedt voor geleidelijke, organische gebiedsontwikkeling, kleine korrel en een mix van wonen en werken. Het plan voor Oostenburg geeft vorm aan de principes van de Spontane stad.
Flexibiliteit versus zekerheid
In de planvorming is het zoeken naar de balans tussen het scheppen van zekerheid voor de buren – zowel rond als in het gebied – en het bieden van ontwikkelvrijheid. In het Werkboek Ontwikkelplan Stadswerf Oostenburg (Urhahn, 2012), zijn ambitie en ontwikkelrichting bepaald. Sleutelwoorden hierbij zijn ‘open’ en ‘ondernemend’. Open naar de stad toe, open naar het water, open voor iedereen. Ondernemend met een Amsterdamse verhouding tussen wonen en werken van 1:1, met ruimte voor ondernemerschap in de breedste zin van het woord. Vervolgens zijn het raamwerk van straten en de basisprincipes voor ontwikkeling vastgelegd.
Organische gebiedsontwikkeling in bestemmingsplan
De gemeente is na het afronden van het Werkboek gestart met het opstellen van het Bestemmingsplan. Maar hoe maak je een Bestemmingsplan dat aansluit bij organische gebiedsontwikkeling? Samen met de stedenbouwkundigen van Stadsdeel Centrum stelde Urhahn de ruimtelijke randvoorwaarden op. In drie werksessies in Pakhuis de Zwijger haalden we informatie op bij de buurt en potentiële bewoners (nog voordat participatie deel uitmaakte van de Omgevingswet). Hun input heeft het plan veranderd: het sluit nu beter aan bij de buurt en tegelijkertijd biedt het meer flexibiliteit. Het bestemmingsplan is globaal. Voor het verkrijgen van bouwrecht werd eerst een uitwerkingsplan gemaakt dat door de gemeente moest worden goedgekeurd.
Van ambitie tot stad
Het Werkboek Ontwikkelplan Stadswerf Oostenburg (2012), legt de ambities en hoofdlijnen van het plan vast. Deze zijn door Stadsdeel Centrum van de gemeente Amsterdam vertaald in een Nota van uitgangspunten. Hiermee is de ambitie van Stadgenoot ook de ambitie van de stad geworden. Op basis hiervan is door het stadsdeel in samenwerking met Urhahn het Ontwerp Bestemmingsplan gemaakt (2014, vastgesteld in 2016). Urhahn heeft vervolgens in samenwerking met Studioninedots gewerkt aan een Verkavelingsplan (2015). Ook heeft Urhahn veel deelstudies gedaan zoals het organiseren van een excursie naar Nantes (2015) voor de directie van Stadgenoot, het inpassen van de Werkspoorhal Stelplaats 3 (2015-2016) en het opstellen van een kavelpaspoort voor de hotel-kavel (2016). De ambitie om Oostenburg circulair te ontwikkelen is uitgewerkt door Studioninedots met medewerking van Urhahn en anderen (2016). In 2016 heeft Urhahn voorts het Beeldkwaliteitplan opgesteld.
Urhahn heeft in 2015-2016 het Masterplan Openbare Ruimte opgesteld. In dit ontwerp vormt de industriële identiteit de basis: de werkvloer waar auto’s te gast zijn en de nadruk ligt op openbare ruimte als gebruiksruimte voor bewoners en ondernemers. Het Beeldkwaliteitplan is eind 2016 vastgesteld. Urhahn werkte daarna aan de inrichtingsplannen voor de openbare ruimte en aan de eerste bouwenveloppen.
Hoe verder: onderzoek naar de ‘zachte kaart van Oostenburg’
Urhahn wil het tot leven komen van Oostenburg, gedurende vijf jaar op de voet volgen om zo te ontdekken of de ontwerpprincipes die bij de planvorming zijn ontwikkeld, in de praktijk werken. Hoe wonen mensen samen in een hoogstedelijke stadswijk? Kunnen we lessen leren voor de hoogstedelijke stadswijken die nu op de tekentafel liggen? Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie heeft Urhahn subsidie toegekend voor haar onderzoeksvoorstel De zachte kaart van Oostenburg.
De ruimtelijke ontwikkelingen kunnen worden gevolgd op de site www.oostenburg.nl.
In Memoriam: Albert Ravestein, ontwikkelingsmanager projectontwikkeling, woningcorporatie Stadgenoot
“Urhahn is voor mij als opdrachtgever een vaste waarde als het gaat om degelijk en conceptueel stedenbouwkundig werk. Al bijna 20 jaar werk ik op gezette tijden samen met het bureau aan een grote diversiteit van projecten. Telkens kan ik er op vertrouwen dat er tijdig resultaat is, dat er inventief wordt nagedacht over nieuwe oplossingen, dat er in goede samenwerking met bijvoorbeeld de gemeente kan worden gewerkt en dat ook de rekening geen grote verassingen bevat… Value for money.”