De grachtengordel blijft een briljant voorbeeld van individuele huizen die samen een monument vormen. De Hollandse koopmansgeest en ingenieurskunst zorgen voor samenhang, diversiteit en flexibiliteit. Heel anders dan de monumentale iconen van vorsten elders in Europa. In veel vinex wijken wordt dit kunstmatig nagebootst met plakgeveltjes. Onze bouwtechniek maakte het decennia lang goedkoper in massa te produceren in plaats van de wens van de consument leidend te laten zijn. Daarvoor betalen we nu de rekening: goedkope jaren 60, 70 en 80 bouw die moeilijk te transformeren is. Sloop-nieuwbouw is vaak de meest haalbare, maar niet de meest duurzame oplossing. Het is alles of niets. En ondertussen blijft de grachtengordel maar veranderen en in waarde stijgen.
De les voor de stedenbouw is simpel: een kleinere korrel. Geen bouwblokken, maar gebouwen op kavels, liefst van een schaal die past bij de mens. Hoe fijn is het als je alle mensen kent die bij je in het pand wonen. Met het kavel bouw je blokken, maak je straten, hoven, pleinen. Bestaande gebouwen kunnen blijven staan, de kavels sluiten er op aan. Dat is precies waar stedenbouw over gaat. De straten zorgen voor de samenhang, en laten ruimte voor het individu. Vastleggen wat moet, vrijlaten wat kan.
In 2000 hebben we dit principe al onderzocht voor Almere Poort. Hier werkten we met bouwstenen: het koopmanshuis, het ondernemershuis, mijn huis. Verschillen in maat en schaal, verschillen in programma’s die samen een diverse en veranderbare stad maken.
Een vergelijkbaar ontwikkelplan stelden we voor in Almere Hout Noord. Het ontwerp ‘Leefland’ dat wij voor corporatie Stadgenoot maakten, is voor een wijk die weliswaar in korte tijd gerealiseerd kan worden, maar door de flexibiliteit en aanpasbaarheid van het gebiedsontwerp óók nog over vijftig of honderd jaar springlevend is. Ook op het schaalniveau van een woonwijk met een grote variëteit aan woningen, duur en goedkoop, is een ontwerp met individuele kavels mogelijk.
Op Oostenburg bouwen we met kavels een stuk stad, deel voor deel, met verschillende partijen: de woningcorporatie, marktpartijen, collectieven die gezamenlijk hun droom bouwen. De openbare ruimte zorgt voor samenhang, zoals de grachten dat ook doen. Gedurende het proces is er al veel veranderd: een monumentale hal blijft staan, de markt is aangetrokken. Het plan kan al die veranderingen aan.
Urhahn bestaat in 2016 25 jaar. Opgericht door Gert Urhahn als eenmanszaak ‘Stedenbouwkundig ontwerpbureau ir. G.B. Urhahn BNSP’, uitgegroeid tot een uniek bureau dat ontwerp en strategie verbindt. Die combinatie zit vanaf het begin in ieder project. Elke opgave is onderdeel van een voordurend onderzoek naar de kracht van stedelijkheid, maatschappelijk nut en noodzaak en ruimte voor het onverwachte. Met een reeks beschouwingen op het vakgebied vieren wij 25 jaar Urhahn. Wat hebben we geleerd, wat leren we vandaag? En vooral: hoera, wat is het toch een mooi vak!
Lees ook onze andere artikelen: