We zitten midden in de transitie van blauwdrukplanning naar organische stedenbouw. Is deze omslag nu ook zichtbaar in het traditionele communicatiemiddel van de gebiedsontwikkeling: de plankaart? Deze vraag beantwoordden Ad de Bont en Sjoerd Feenstra in het iBook ‘Gebiedsontwikkeling Nieuwe Stijl: Eerste stappen in de praktijk’ van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

 

Voorop staat de constatering dat het ‘uitgekristalliseerde plan’ in enkele jaren tijd is gereduceerd tot een ‘stip op de horizon’. Een statisch plan in niet in staat om ruimte te bieden aan dynamiek van burgers, bedrijven of ontwikkelaars, terwijl een stip op de horizon juist veel energie bij betrokkenen kan losmaken. Om deze omslag te kunnen duiden in de plankaart zijn van een aantal transformatieprojecten de kaarten naast elkaar gelegd die in de loop der jaren geproduceerd zijn. Dit resulteerde in onderstaand schema.

 

Wat allereerst opvalt is een verandering van gedetailleerde, allesomvattende plankaarten naar meer globale aanduidingen, met sterren en stippellijnen: een zoektocht naar wat er wel en niet vastgelegd kan worden. De abstracte kaarten lijken dan ook vooral bedoeld om top down ambities te illustreren. Strategiekaart lijkt dan ook de beste benaming voor de hedendaagse kaart: niet gericht op concrete planrealisatie, maar zekerheid bieden op belangrijke punten en tegelijkertijd ruimte bieden voor eigen invulling.

 

Ter illustratie ons project Oostenburg in Amsterdam. De plankaart is vrij technisch van aard en legt de hoofdstructuur van het plan nauwkeurig vast. Voor de bouwvelden geldt een hoge mate van abstractie, het zijn witte vlekken waarin hooguit een aantal kavelgrenzen zichtbaar zijn. Bij de kaart horen handschetsen die de sfeer en het karakter verbeelden, waardoor mensen enthousiast worden en mogelijkheden zien in het plan. De plankaart en de wervende beelden zorgen samen voor verleiding, zekerheid en flexibiliteit. Kortom, werk aan de winkel voor de ontwerper!

 

Door: Sjoerd Feenstra en Ad de Bont

Geplaatst op: 16-05-2014

 

Lees hier het volledige artikel (pdf).

 

Urhahn doet momenteel onderzoek naar ‘Nieuwe vormen van binnenstedelijke transformatie’ in het kader van het programma ‘Stedenbouw zonder grondopbrengsten’ van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Binnen dit onderzoek worden bovengenoemde analyses verder uitgewerkt met als doel de rol en betekenis van de (publieke) stedenbouw er te duiden.