‘Encroachment zone’ is een begrip dat Gert Urhahn in Nederland introduceerde en dat de overgangszone tussen privé en openbaar, of tussen gebouw en straat omschrijft. ‘To encroach’ wordt in het Engels omschreven als ‘to gradually move or go into an area that is beyond the usual or desired limits’, en ‘gradually take or begin to use or affect something that belongs to someone else or that someone else is using’. De encroachment zone is de strook langs een gebouw waar bewoners plantenbakken neerzetten of een bankje, en die in sommige regio’s in Nederland het ‘stoepje’ wordt genoemd. Het straatje van Vermeer is een prachtig voorbeeld van een stoepje waar de bewoners met iets bezig zijn, kinderen voor de deur spelen, de deur open staat maar je toch niet geneigd bent naar binnen te stappen. In Amsterdam is het stoepje ontstaan uit noodzaak: door het hoge grondwaterniveau ligt het souterrain gedeeltelijk bovengronds, waardoor de entree naar de woning hoger dan de straat is gepositioneerd, en er dus een trap nodig is.

 

Soms wordt de ruimte langs een gebouw spontaan ingenomen door bewoners, maar het kan ook al door de architect zijn mee-ontworpen, in de vorm van een andere bestrating, een klein voortuintje, een veranda, een trapje naar de kelder of bel-etage. Zeker wanneer er op de begane grond gewoond wordt, is het vaak wenselijk om een gevoelsmatige barrière tussen het raam en de voorbijganger te hebben. Het geeft net wat meer privacy. Een encroachment zone maakt het betreden van andermans terrein tot een bewuste handeling.

 

De encroachment zone is ook de plek waar de identiteit van de bewoners tot uitdrukking kan komen. Als er achter een hekje wat onkruid groeit en er staan vooral fietsen geparkeerd, vertelt het iets anders over de bewoners dan wanneer de entree gesierd wordt door vele plantenbakjes met liefdevol verzorgde bloemen en struiken. Wanneer een architect of stedenbouwkundige deze zone bewust mee-ontwerpt, geeft dat een hele straat of zelfs buurt identiteit. Wie kent niet de brownstone herenhuizen van de steden aan de Amerikaanse oostkust, waar je op de trap naar de bel-etage al geïmponeerd bent voor je de woning hebt betreden.

 

In ons ontwerp voor de Kolenkitbuurt in Amsterdam hebben we de encroachment zone ingezet bij de vernieuwing van de buurt. De bouwblokken worden geleidelijk vervangen, maar behouden dezelfde footprint. De stenige rijen appartementengebouwen van weleer maken plaats voor gebouwen met een zachte, groene entree.

 

Urhahn bestaat in 2016 25 jaar. Opgericht door Gert Urhahn als eenmanszaak ‘Stedenbouwkundig ontwerpbureau ir. G.B. Urhahn BNSP’, uitgegroeid tot een uniek bureau dat ontwerp en strategie verbindt. Die combinatie zit vanaf het begin in ieder project. Elke opgave is onderdeel van een voortdurend onderzoek naar de kracht van stedelijkheid, maatschappelijk nut en noodzaak en ruimte voor het onverwachte. Met een reeks beschouwingen op het vakgebied vieren wij 25 jaar Urhahn. Wat hebben we geleerd, wat leren we vandaag? En vooral: hoera, wat is het toch een mooi vak!

 

Lees ook onze andere artikelen:

• Het begint met een goede straat
• Onze fascinatie voor hofjes
• Samenhang, diversiteit en flexibiliteit: met kavels bouwen we een stad
• Altijd af en nooit klaar
• Programma is leidend, maar wat als dat er niet is?
• Doe het zelf, doe het samen