In steeds meer gebiedsontwikkelingen is de toekomst onzeker geworden, soms omdat we die niet kunnen voorspellen, maar vaker nog omdat we die niet willen vastleggen. Creatie van een breed gedragen verhaal van plek en dynamiek kan er toch voor zorgen dat energie ontstaat en investeringen op gang kunnen komen. Het verhaal als tool voor de vormgevers van de stad.

 

Meerdere toekomsten mogelijk maken
Essentie van storytelling als strategie is dat er geen keuze wordt gemaakt voor een eindbeeld. Vaak wil je niet kiezen, omdat onvoorziene initiatieven zich kunnen aandienen, soms valt er simpelweg weinig te kiezen omdat het ontbreekt aan programma en investeringen. Niets doen is niet aantrekkelijk: zonde van de opgebouwde dynamiek, en in het geval van een leeg terrein is een dood stuk stad slecht voor de uitstraling en beeldvorming. De traditionele stip op de horizon voldoet niet meer, we hebben eerder behoefte aan een reeks stippen op de horizon. Een goed verhaal schetst dan ook een collectie aan mogelijke toekomsten, zonder daar een keuze in te maken: een verhaal met open einde waar zomaar een hoofdstuk aan toegevoegd kan worden.

 

Het verbinden van de toekomst aan de realiteit van vandaag
Belangrijker zijn de gemeenschappelijk pijlers onder die toekomsten: de bouwstenen van het verhaal of ambitie. Dat kan ruimtelijk zijn, zoals openbare ruimte, maar vaker gaat het over combinatie van meerdere dingen. Bijvoorbeeld de ontwikkeling van een merk, logo of huisstijl, het creëren van een community, of het nastreven van een bepaalde sfeer in het gebied. Op die manier kan er nu al heel concreet aan verbetering gewerkt worden. De pijlers helpen als kader bij selectie van nieuwe initiatieven (bij veel aanbod) of juist het uitlokken en prikkelen van nieuwe initiatieven (bij weinig aanbod). Zolang er langs de pijlers wordt gewerkt wordt er vormgegeven aan de juiste toekomst, ook al weten we niet precies hoe die er uit gaat zien.

 

Het afschaffen van ‘tijdelijkheid’
Functies die nu vaak als  tijdelijk worden bestempeld zouden serieus moeten worden genomen als mede-vormgevers van de toekomst van een gebied. Tijdelijkheid bestaat alleen in het geval van een eindbeeld. Met het afschaffen van het eindbeeld vervalt ook het woord ‘tijdelijkheid’. Of functies nu een korte of lange looptijd hebben, zolang we met een verhaal als leidraad werken, gaan we de goede kant op. De toekomst begint vandaag, maak dus gebruik van wat er al is!

 

Disclaimer: de boekwaarde
Tijdelijkheid is vaak het toverwoord voor veel gebied die kampen met een tussentijd: gebrek aan programma en investeringen om het vooraf bedachte beeld te kunnen realiseren. Tijdelijke experimenten worden vaak mogelijk gemaakt door een boekhoudkundige pauze in te lassen waardoor de boekwaarde voor een bepaalde periode geen rol speelt. Het is nu voor veel gemeenten de uitdaging om niet te gaan zitten wachten op de betere tijden en de oude stijl ontwikkeling verder uit te rollen, maar de huidige gebruikers serieus te nemen. Het vergt lef om te accepteren dat de precieze boekwaarde misschien nooit gehaald zal worden. Het kan bijvoorbeeld helpen te werken met een verwachte bandbreedte, waardoor de bouwenvelop niet al vooraf gedefinieerd wordt. Daarnaast zijn veel initiatieven, zoals bijvoorbeeld een stadsstrand, van onschatbare waarde voor de stad. Letterlijk en figuurlijk, want moeilijk om te rekenen naar een bedrag. Een MKBA kan soms uitkomst bieden.

 

Het verhaal als basis
Nu verschillende manieren van ontwikkelen door elkaar worden gebruikt, de toekomst niet meer vastomlijnd is en ‘tijdelijkheid’ hoogtij viert, lijkt het verhaal de verbindende factor. Het verhaal is daarmee belangrijker dan ooit, en een essentieel gereedschap voor de vormgevers van de stad.

 

Door: Stijn Kuipers

Geplaatst op: 03-11-2014