Urhahn heeft in 2015 een onderzoek naar het nieuwe stedenbouwkundige instrumentarium afgerond. Het onderzoek kan worden gezien als een vervolg op het boek  ‘de Spontane Stad’ en richt zich op de concrete strategieën en instrumenten: hoe bouw je aan de spontane stad? Het onderzoek maakt onderdeel uit van het programma ‘Stedenbouw zonder grondopbrengsten’ van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

 

De praktijk staat centraal: experimenteren en reflecteren

Veel lokale overheden en ontwikkelende partijen zitten midden in de zoektocht naar andere manieren van plannen maken. Plannen waar omgegaan moet worden met verschillende onzekerheden. Kun je de tijd nemen? Is er interesse vanuit de markt? Is er een alternatief voor de vaak onvermijdelijke bouwenvelop en grondexploitatie die leidend zijn in een ontwikkeling?

 

In het onderzoek staat de praktijk centraal: diverse praktijkvoorbeelden zijn geanalyseerd en drie locaties zijn daarnaast ontwerpend onderzocht. Reflecterend biedt dit veel inzicht in de op dit moment gehanteerde strategieën bij gebiedsontwikkeling. Niet overal is een duidelijke strategie uitgekristalliseerd: vaak gloort echter een nieuwe aanpak, soms wordt geëxperimenteerd met vernieuwende strategieën.

 

Onderzocht is hoe kan worden gekomen tot een strategie. Welke aanpak past het beste bij een locatie? De keuze voor een strategie is sterk afhankelijk van de noodzaak, mogelijkheid en/of wens tot veel sturing. Om hier grip op te krijgen is het van belang om de potentie van een locatie, de urgentie voor een ontwikkeling en de mate van invloed die de plannenmaker heeft op de ontwikkeling in beeld te brengen.

 

Een strategiewijzer als praktisch hulpmiddel

Wat voor plan maak je en wat voor strategie kies je? Wanneer stel je een kwartiermaker aan, of wordt juist voor een raamwerkplan met kavelpaspoorten gekozen? Het onderzoek heeft geleid tot een helder afwegingskader voor dit soort keuzes: een strategiewijzer. Geen sluitende richtingaanwijzer, maar een hulpmiddel om de juiste discussie te voeren. In deze strategiewijzer zijn de genoemde sleutelbegrippen ‘potentie’, ‘urgentie’ en ‘invloed’ uitgewerkt.

 

Een rijke oogst: zes strategieën

Zes strategieën vormen de basis van het onderzoek. Iedere strategie bevat een optelsom van instrumenten: ruimtelijk, financieel, organisatorisch en planologisch-juridisch. Een strategie is geen volledig uitgekristalliseerde aanpak, maar moet worden gezien als een benaderingswijze. In dit onderzoek is geen compleetheid nagestreefd, er zijn ongetwijfeld meer strategieën denkbaar. Dit is de oogst van nu. Dit onderzoek is niet specifiek gericht op één partij. Iedereen die in gebiedsontwikkeling werkt kan zijn rol herkennen of herijken. De stedenbouwkundige is één van die partijen. Door vanuit de breedte naar het vak te kijken is beter zichtbaar wanneer een ruimtelijk instrument relevant is, en wanneer niet.

 

Download hier de compacte samenvatting van de strategiewijzer (pdf, A3), of het volledige onderzoeksrapport van de Strategiewijzer (pdf, boekje).